Türk Kozmogenisinde, dünyanın türeyişi üzerinde daha etraflı durulmaktadır. Gökler ve gökler alemi içinde güneş, ay, yıldızlar gibi tanrısal kudretlerin de yaradılışlarına ayrı açılardan bakılmaktadır.Alemlerin yaradılışında Sümer efsanelerine göre; Ap-su denilen tatlı su ile Tiamat adında tuzlu suyu temsil eden dişi bir devden gökler ile yerler meydana geldiği, bundan sonra gök tanrısı Anu, hava tanrısı Enlil ,deniz tanrısı Ea(Enki) nin yaratılldığı ,bu üç tanrının da güneşi, ayı, yıldızları yaratılmıştır. Başka bir efsaneye göre ise; Kara Han (Kayra Han) suları, dünyayı, insanı yarattıktan sonra on yedi kat göğü yaratmıştır. Aslı Sümerlerden gelen (Enüma Eliş) destanında görüldüğüne ve Keldanlıların bir açıklamasına göre, büyük tanrı Madruk, Tiamat'ı tutturdu. Vücudunu ikiye bölerek bir parçasını yukarıya attı, bundan gökler, bir parçasını da aşağıya attı, bundan da yerler meydana geldi. Genel olarak, Türklerin yaradılış efsaneleri, yabancı kozmogonileri ile de karıştırılmıştır.
Efsaneye göre dünya üzerinde sudan başka bir şey göze çarpmazken büyük tanrı Kara Han önce insanı yaratmıştır.
Önce yalnız büyük tanrı Kara Han vardı. Kara Han'ın karşısında sudan başka bir şey yoktu. Kara Han ilk insanı yarattı, ama bu insan hileci ve haindi. Sular üzerinde uçmaya başladı. Sonra Kara Han onun yaşaması için suların dibinden bir yıldız çıkardı, insana yıldızdan bir avuç toprak almasını ,bunu suyun üzerine serpmesini bildirdi, insan yıldızdan bir avuç toprak aldı. Bir avuç da gizlice kendisi için ayırdı, ağzına sakladı. Kara Han'ın emri ile insan toprağı suyun üzerine serpti.Bu toprak büyüyerek ada oldu. Öbür taraftan insanın ağzındaki toprak da büyümeye, ağzına sığmamaya başladı. Ağzı parçalanacaktı. Kara Han bunu sezdi, ona: "Tükür!" dedi. O da tükürdü. Bundan da dağlar meydana geldi .Kara Han bu adaya bir çam dikti. Bu çamın dokuz dalı vardı. Bundan sonra Kara Han bunları kendi haline bıraktı. yukarıda on yedi kat göğü yarattı. On yedinci katta kendisi, onaltıncı katta oğlu Ülgen oturdu. Yer altında yarattığı alemde de öbür oğlu Erlik'i oturttu. Şu Altay efsanesinde de; yine büyük tanrı ile sular vardır. Bundan da sudan başka, her şeyden önce bir beyaz kuğu kuşu görülür. Kuğunun, gagası ile suların altından çıkardığı toprak suların üzerine serpildi, karalar meydana geldi.
Başka bir efsaneye göre ise;
Önceleri yalnız büyük tanrı ile bir de su vardı. Tanrı suya bir beyaz kuğu kuşu gönderdi. Bir ağız dolusu toprak getirmesini söyledi. Kuğu kuşu suya daldı, dibe indi. Oradan toprak aldı. Kuğu, suyun üzerine çıkınca toprağı üfledi. Bunlar toz halinde sulara düştü. Bu toprak büyüyerek yayıldı. Topraklar meydana geldi. Bu topraklar düz bir alan halinde idi. Tanrı bu defa ikinci bir kuğu kuşu gönderdi. O da toprağı gagaladı. Bundan da dağlar, yükseklik ve derinlikler oldu. Bu arazi üzerinde bir bitki yoktu. Bu hal şeytanın hoşuna gitmedi. Şeytanda bataklıklarla ormanı yarattı.
Aşağıdaki efsanede de, tatlı ve tuzlu su her tarafı kaplamıştır: Tatlı su Ap-su adını almış. Tuzlu su da (Tiamat, sonra erkek bir dev olan Kingo ile evlendi. Bundan sonra türemeler ve mücadeleler devam etti. Tiamat, adındaki devin Kingo adında ikinci kocası vardı. Onlardan hesapsız ifritler, cinler türedi. İyilik sever Ap-su, tanrıları da çoğaldıkça, alemleri genişledi. Tiamat'ın alemi de daraldı. Kendi mülkünün bu gidişle tükenmemesine çare olmak üzeri Tiamat, Ap-sularla savaşa kalktı. Kocasını kumandan yaparak bütün ifritleri ona verdi. Ap-su tanrılardan Anşhar ile Ka yenilerek kaçtılar. Daha çok Keldan'lılar tarafından tertiplenerek Emüna Eliş destanı denilen efsaneye göre bütün tanrılar Ea'nın oğlu Maduk'ubaş seçtiler. O da fırtınaları, Rüzgarları, yıldızlar gibi kuvvetlerini kendisine asker edindi. Sonra, bir de ağ hazırlattı. Tiamat'ı o ağın içine düşürdü, yaraladı. Bütün tanrılar huzurunda vücudunu ikiye ayırarak bir parçasını aşağıya fırlattı, bundan da yerler yaradıldı ve bu alem böylece meydana geldi. Şu efsanede de kozmik alemden önce Ap-su ile Tiamat'tan Mummu denilen hüviyetsiz ve acaip bir kudret türedi. Bundan biri dişi ,biri de erkek iki büyük yılan doğdu. Bu yılanların evlenmesiyle gökler, yerler meydana geldi. EFSANE 4Kozmik alemden önce Mummu meydana geldi. Ondan da Lakhma adında bir erkek ve lakhamu adında bir dişi yılan oldu. Bu yılanlardan Anşlılar adındaki gök ile Kishar adındaki yer meydana geldi.
Budist Uygur'lara göre dünyanın yaradılışı şöyledir:
Düğün sofrasında toplanıldığı zaman Yu dadşob Dero adı verilen bir duada şöyle denilmektedir:
Dünya nasıl yaratıldı?
-Dört tatarfta dört gök sütunu yaratıldı. Birinci olarak Rendulk sütunu yaratıldı. İkinci olarak Nödulk sütunu yaratıldı. Üçüncü olarak Cün Cölk sütunu yaratılınca, dördüncü olarak Döndülk sütunu yaratıldı. Bu efsanelerin birincisinde ilk varlık olarak sularda sonra insan, ikincisinde kuğu kuşu, üçüncüsünde de su alemini Ap-su ile Tiamat'dan sonra devler, ifritler, cinler görülür. Dördüncüde sulardan bahsedilmez, beşinci efsane ise yalnız dünyanın yaradılışı gösterilmektedir.
Alıntı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder